Wednesday 13 March 2013

Zomi te ki makaih ziading

Ei Zomite pen taangtawng peka kipanin Makai kician taka aneite ihi hi. Khuasung tangvalte giahkhawmna Sawm ah Sawm Upa i nei-a, Sialcinna mun ah Sialcing Upa nei-in, khua sungah Lawm Upa, cih bangin makai nei diudeu-in tua makaite’ thu zong amang siam mahmahte ihi hi. Ahi zongin i pupa biakna panin Khristian biakna i suah ciangin a pawl pawl (denomination) in i kikhen hi. Ka muhkhialh ahih keileh, Pasian’ thu hong tunma-a i kimakaihziate sangin kimakaih haksazaw leh kipumkhat theilozaw-in ka kimu hi. Tua ahih manin Zomi makai khempeuh in i ngaihsut dingin thupi thum kong gen nuam hi. I. I MINAMTE’ KAHNA AW ZA MASA NI (Hearing the cries of our people) Zomi makai gina khat ihih zawh nadingin i minamte’ thuak gentheih haksatna le amaute’ thuumna taunate i paukhanenzak phot ding kisam hi. Tuate i zak khit ciangin amaute’ mun ah ei kikoih-in amaute tawh tua haksat thuaknate i thuak khawm ding (identification) kisam masa ding hi. Tuhun laitakin Zomite in neek le dawn, silh le teen, inn le lo aa kipan leitung nate ah zawnna le giautaunate hangin thuumin, tau-in i om hi. Tua bangmah-in i nuntakna khempeuh (all sectors of life) ah kithutuah diamdiamna om theilo-in thuumin tau-in i om hi. Zomi makai khempeuh leh mailam ah makai lai ding khempeuh in hih Zomite’ thuumna tauna leh kahnate za-in i thuakpih ding kisam hi. Hih munah i etteh ding (model) in a mipih Hebrew mite a makaih Moses ahi hi. Moses pen biakna makai hilo-in minam makai (national leader) ahi hi. Tua banga minam makai picing a suahna dingin amah in a minamte’ gentheihna, thuumna tauna le kahnate thei-in amah mah zong kinawlkhin lo-in a minamte tawh thuakkhawm hi (Paikhiatna 3). II. I MINAMTE KIANGA I GEN DING THU NGAHNA (Message) I minamte’ thuumna, tauna le kahna awte i zakkhit ciangin i lungsim hong khoih-in veina i neih leh minam makai kisuakzo pan hi. Tua banga minam makai i suah nadingin ka minamte kiangah bang thu (message) gen ding ka hi hiam? ci-in ngaihsut ding kisam hi. Hih banga gen ding thu (message) i ngah nadingin tua minamte bawl-in acing akem Pasian’ deihna i theih masak ding kisam ding hi. Biakna khempeuh in a kan leh a zon pen uh thu in Pasian’ deihna ahi ki-itna (love), thuman (truth), leh thutang (justice) cihte hi-a, hih thute i minamte tungah i lah ding ahi hi. Tua banga i lah ciangin eikia bek hilo-in i makaihpih dangte tawh lawng khat aa ginkhop ding (common voice) kisam ding hi. A tuamtuam-in ging lehang i mipihte in hong zui thei lo ding uh hi. Hih munah i etteh ding (model) in Pasian’ mizat a minam makai Gideon ahi hi. Gideon pen biakna makai hilo-in Midian minamte netniam Hebrew minamte’ makai (national leader) mah ahi hi. Amaute a nenniam a gal uh Midian minamte a zawhzawh nadingun a makaihpih mi (300) te tawh “Topa ading leh Gideon ading namsau khat” (A sword for the Lord and for Gideon) ci-in lawngkhat-in gingin awnghuan uh hi. Tua lawngkhat aa aginna uh aw in vaang nei-a, Midian mite lau-in taimang uh hi (Thukhente 7:19-25). Zomite lakah makaite in i minamte i makaih lahna pen makai khempeuh lawngkhat-in ging lo-in lawng tuamtuam tawh i gin hang hipen hi. Zomi makai khempeuh in a tunga i gen i minamte veina nei takpi-in thu le la kikum khawmin lawngkhat-in ging leng, i makaih lah ding om lo hi. III. MINAMTE AI AWH-IN NASEP KHIATNA (Advocacy and Action) Zomite vei-in, huai-in i makaihnop takpi leh ei angsung khual masa lo-in i minamte ai awh-in gimna tawlna, supna baaina thuakin amau adingin luang kham ngam a, i sep i bawl i makaih kul ding hi. Hih munah zong i etteh ding (model) pen minam makai Moses mah hi ding hi. Hebrew minamte in Moses omloh kaalin Jehovah Pasian nusia-in bawnglim bawlin a biak uh ciangin Pasian heh-in tua banga bawnglim abia Hebrewgza minam khempeuh thahlup khit dingin sawm hi. Tua hun laitakin Moses in “Topa aw, amaute’ mawhna maisak inla na laibupi sung pan a min uh suphiat kei in. Tua banga amaute’ min sukphiat ngeingei a kulleh keima’ min suphiat zaw in” ci-in a mite ai awh-in, amau taangin ama’ luang khaam ngam hi (Paikhiatna 32:31-32). Hih pen ai awh-a nasepna (advocacy) ahi hi. Zomite i it leh, i ngah ding mimal hamphatna leh min le zate sum ngam-in i minamte taangin i thuak ngam ding kisam ding hi. Zomite i kimakaih lahna pen makaite in hih supthuaka makaihna kisam hikha ngelngel ding hihang. I mipihte hai lo uh hi. Kua in supthuakin minam ai awh-in hong makaih hiam, cih hong en gige uh hi. Amunmun aa om tuhun laitak a Zomi makai khempeuh leh mailam Zomite makaih dinga a palh lai ding Zomi makai ding khempeuh aw, hih atunga thupi thumte phawkin i minam makaih dih ni. Hong kilamdang takpi ding hi. Thu gengenna bek leh khiatna neilo lai mawk gelhgelhna bek tawh Zomi makai kisuak zolo ding hi. Zomi khat Zomi makai cingtaak ding leh cingtaak lo ding ahihna pen a laigelh leh a thugente bek tawh kikhentat thei lo-a, a tunga thu thumte a nuntakpih ding kisam ding hi. Atom-in ci lehang, Zomite makaih zawh nading pen manpiak (paying the price) a kul ding ahi hi. Man tampi pia-in i Zomite kipumkhat a, a khantoh theih nadingin Pasian in Zomi makai tampi hong pholhsuah tahen. Itna takpi tawh, Rev. Dr. Simon Pau Khan En GZA Makaipi March 13, 2013

Kum 8 aphapan pasalno khatin kum 61 aphakhin nupi khat tenpih

South Africa gamah kum 8 aphapan Sanele Masilela kici pasalno khatin kum 61 aphakhin Helen Shabangu kici nupi khat tenpih cih Barcroft Media pan kiza hi. Tua nupinu pen akum atambek thamloh ta zong 5 tak aneikhin meigong khat cisawnsawn hi. Banghang in tua nupi ta 5 neikhat tenpih mawk hiam cih akikan ciangin asikhinsa apu apa te' kha in tuanu na tenpih in ci'n vaikhak (tunglampan sawlna ngah) ahih manin atenpih cinong hi. Kum 8 aphapan naupangno khatin zi aneithei mahhiam cihzong alunglut huai simkhat hi a, ahi zongin Africa gamah apiang theilo omlo phialleh kilawm hi. Mopawi bangah mipi 100 valbang pha a, tuate mai ah anupa un zungbulh kikhek uh a, kitawp dakdak cizen hi. ZomiDaily